Isu pertikaian lesen gas Sarawak: Petros heret Petronas ke mahkamah

KUALA LUMPUR – Adakah pertikaian undang-undang yang berterusan antara Petroleum Sarawak Bhd (Petros) dan Petroliam Nasional Bhd (Petronas) akan mencetuskan semula isu mengenai hak pengagihan gas Sarawak, di sebalik jaminan ia telah diselesaikan?

Dokumen mahkamah yang dilihat Scoop mendedahkan Petros, yang tidak berpuas hati dengan tuntutan Petronas ke atas jaminan bank Maybank berjumlahRM7.95 juta, mendakwa Perjanjian Jualan Gas Sarawak (SGSA) dengan Petronas tidak sah kerana Petronas tidak mempunyai lesen yang diperlukan di bawah Ordinan Pengagihan Gas 2016 (DGO 2016).

Ordinan itu mewajibkan lesen untuk pengedaran gas di Sarawak, peranan yang dikhaskan untuk Petros sejak pindaan diluluskan pada 2023 untuk mengatasi cabaran yang dikemukakan berhubung ‘peraturan tidak saksama’ sebelum ini dengan Petronas.

“Atas sebab itu (kekurangan lesen Petronas) plaintif (Petros) tidak boleh melaksanakan SGSA, kerana jika tidak, plaintif akan mengesahkan dan meneruskan perjanjian yang tidak sah. Namun, defendan (Petronas) membuat tuntutan (jaminan bank) atas dasar perjanjian yang tidak sah,’’ kata Petros dalam saman pemula yang difailkan di Mahkamah Tinggi Kuching.

Petros memulakan tindakan undang-undang pada 15 Oktober 2024, susulan tuntutan Petronas untuk jaminan bank pada hari sebelumnya kerana dakwaan tiada bayaran di bawah SGSA.

Petros berhujah dengan memenuhi SGSA ia bermakna mengesahkan perjanjian yang tidak sah, kerana Petronas tidak memegang lesen seperti yang diperlukan Seksyen 8. Keadaan ini, menurut Petros membatalkan sebarang tuntutan di bawah perjanjian itu termasuk jaminan bank.

“Dalam afidavit sokongan oleh naib presiden kanan (hiliran), Petros Victor Maiyor, beliau menyatakan sebagai syarikat yang menjalankan perniagaan di Sarawak, Petronas tertakluk kepada undang-undang dan peraturan di negeri tersebut – termasuk DGO 2016.

Seksyen 20 DGO 2016 menyatakan sebarang aktiviti tanpa lesen di bawah Seksyen 7, mereka yang disabitkan kesalahan boleh dikenakan denda maksimum sebanyak RM200,000, penjara sehingga lima tahun atau kedua-duanya.

Denda tambahan tidak melebihi RM1,000 sehari boleh dikenakan jika kesalahan berterusan selepas sabitan. Mana-mana saluran paip, pemasangan atau kemudahan yang digunakan atau bertujuan untuk digunakan dalam melakukan kesalahan juga boleh dirampas.

Objektif melaksanakan DGO 2016 adalah untuk mewujudkan kawalan eksklusif kerajaan Sarawak ke atas pengedaran gas asli di negeri itu. Undang-undang itu memerlukan syarikat terutama Petronas, mendapatkan lesen yang diperlukan bagi menjalankan aktiviti pengedaran gas di negeri ini.

“Ketiadaan lesen Seksyen 8 menjadikan SGSA tidak sah dan menyalahi undang-undang… kesannya SGSA adalah terbatal. Akibatnya, Petronas tidak boleh menguatkuasakan SGSA, termasuk sebarang tuntutan untuk jumlah yang dikatakan (jaminan bank),” kata Victor dalam afidavitnya.

Beliau menambah peguam cara Petros telah menasihatkan sebarang prestasi berterusan SGSA dan Miri GSA untuk membeli gas daripada ‘orang atau syarikat tidak berlesen’ boleh ditafsirkan sebagai ‘bersubahat’ untuk melakukan kesalahan di bawah Seksyen 20(1)(a) DGO 2016.

“Oleh itu, saya sangat percaya dengan membenarkan Petronas menggunakan jaminan bank adalah sama dan kekal menyalahi undang-undang SGSA serta Miri GSA.

Perjanjian Penjualan Gas Miri (GSA) merujuk kepada perjanjian penjualan gas 2024 sebahagian daripada proses pengasingan bekalan.

Pertikaian mengenai terma perjanjian bekalan gas

Victor mendakwa Petros dan kerajaan Sarawak telah berunding dengan Petronas mengenai peralihan kuasa pengagregatan gas. Walaupun sebelum ini jaminan penyelesaian secara baik, Petronas menuntut jaminan bank tanpa notis, yang menurut Petros melanggar perbincangan niat baik.

“Tuntutan Petronas terhadap jaminan bank dicemari oleh tangan yang tidak bersih dan dibuat dengan niat jahat untuk mengelakkan kekurangan lesen Seksyen 8 dan menyalahi undang-undang SGSA.

“Petronas bertindak secara tidak wajar dan sedang berusaha untuk menguatkuasa pembayaran di bawah SGSA walaupun ia tidak dilesenkan untuk menjalankan aktiviti yang kini menuntut pembayaran.’’

Pada 8 Oktober, 2024, dalam pertemuan antara Petronas dan Petros, Victor berkata salah satu topik yang dibincangkan ialah margin agregator gas tertunggak yang terhutang oleh Petronas kepada Petros dan mekanisme pembayaran bagi jumlah yang dipersoalkan.

Merujuk kepada ‘pemahaman’ bahawa semua jumlah tertunggak yang terhutang oleh kedua-dua pihak akan diselaraskan setelah peralihan pengagregat gas kepada Petros dimuktamadkan, Victor menegaskan tuntutan Petronas terhadap jaminan bank telah ‘menjejaskan keupayaan untuk menyelesaikan perkara itu secara baik’.

“Akhirnya, pertikaian berterusan yang timbul daripada kekurangan lesen Seksyen 8 Petronas untuk pengagregatan gas di Sarawak adalah perkara melibatkan kepentingan negara dan negeri (yang) sedang dirundingkan dan ditangani di peringkat yang lebih luas, termasuk antara pemimpin negeri dan persekutuan.

“Tindakan Petronas dalam membuat tuntutan terhadap jaminan bank jelas bertujuan menganggu Petros dan ia tidak wajar,’’ kata Victor.

Pada September dan Oktober 2024, Petronas juga mengeluarkan surat menuntut RM45.55 juta yang dikatakan terhutang oleh Petros untuk gas yang dibekalkan. Petros menegaskan tuntutan ini tidak mempunyai alasan undang-undang yang sewajarnya, menjadikannya tidak sah.

Dalam mendapatkan pelepasan injunksi daripada mahkamah, Victor berkata, Petros akan mengalami ‘kemudaratan yang besar dan kerosakan yang tidak boleh diperbaiki’ jika pembayaran dikeluarkan daripada jaminan bank tanpa mengambil kira hak Petros di bawah undang-undang.

Memberi amaran bahawa reputasi Petros sebagai syarikat milik negara yang terkenal dan pengagregat gas berisiko jika pembayaran dikeluarkan mengikut tuntutan Petronas, beliau juga menyuarakan kebimbangan mengenai kedudukan kewangan, penilaian kredit dan hubungan sedia ada Petros dengan pihak lain.

Kes ini, yang boleh menetapkan duluan undang-undang penting dalam sektor tenaga Malaysia, dijangka didengar oleh hakim Leonard David Shim pada 19 Februari. Petros diwakili oleh Reddi & Co., manakala Petronas diwakili oleh Alex, Jason & Co.

Meskipun perbincangan spesifik yang dimuktamadkan antara Petronas dan Petros mengenai pengedaran gas di Sarawak masih belum didedahkan kepada umum, pegawai sebelum ini berkata butiran penting, parameter dan implikasi undang-undang perjanjian itu sedang diselesaikan.

Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim baru-baru ini menyatakan DGO 2016 Sarawak tidak mengatasi Akta Pembangunan Petroleum 1974 atau undang-undang persekutuan.

Beliau menjelaskan walaupun Petros menguruskan pengagihan gas domestik di Sarawak, Petronas mengekalkan kuasa nasional.

Sebelum ini, Scoop melaporkan Petronas dijangka mengalami kerugian hasil kira-kira 30% apabila formula yang dipersetujui untuk pengagihan gas asli di Sarawak dilaksanakan, dengan syarikat itu mengesahkan semakan produktiviti yang sedang dijalankan bertujuan untuk ‘menghapuskan ketidakcekapan’. – 22 Januari, 2025