KUALA LUMPUR – Ditubuhkan selepas pemimpinnya, Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim dipenjarakan, PKR telah meletakkan kedudukannya sebagai juara pembaharuan dan demokrasi, menjadi parti politik pertama di Malaysia yang membenarkan setiap ahli, tanpa mengira kedudukan, undi yang sama dalam proses membuat keputusan parti itu.
Bagaimanapun, nampaknya prinsip ‘satu ahli, satu undi’ kini tergantung apabila Setiausaha Agung PKR Fuziah Salleh baru-baru ini berkata parti itu sedang mempertimbangkan perubahan kepada sistem pengundian dalamannya.
Ini bukan kali pertama ahli parti menyuarakan pendapat kontroversi sedemikian.
Susulan pemilihan PKR 2018 yang dicemari dengan dakwaan gangguan peranti pengundian elektronik, pengundi hantu dan pusat mengundi yang sesak, pemimpin parti berpendapat bahawa ‘satu ahli, satu undi’ mungkin tidak boleh dilaksanakan.
Bagi sesetengah orang, isu-isu dalam sistem bukanlah alasan yang mencukupi untuk parti itu meninggalkan prinsip demokrasinya.
Sepuluh tahun yang lalu, walaupun mendapat tentangan kuat daripada ahli-ahli terhadap sistem pengundian parti yang berpusatkan demokrasi, pemimpin parti seperti Pengerusi Jawatankuasa Pemilihan Pusat PKR ketika itu, Tan Sri Johari Abdul membela sistem ‘satu ahli satu undi’ yang digunakan parti itu untuk memilih pemimpinnya sejak 2010.
Pada masa itu, Johari yang optimis membuat kesimpulan walaupun sistem pengundian parti boleh menggunakan penambahbaikan, beliau juga berkata mekanisme semasa kekal terbaik kerana ia mematuhi prinsip demokrasi parti.i.
Pada masa ini, memandangkan kepimpinan PKR akan mengadakan mesyuarat petang Sabtu ini, masih tidak pasti di mana mereka berharap untuk mengemudi kapal dari segi proses pilihan raya.
Adakah mereka akan mengekalkan mekanisme pengundian langsung, atau adakah mereka akan menggunakan sistem perwakilan yang sama dengan rakan kerajaan perpaduannya, Umno dan parti lain?
Langkah untuk merombak sepenuhnya sistem pengundian dalaman PKR, bagaimanapun boleh mencetuskan persoalan mengenai pendirian parti sebagai juara dalam reformasi serta demokrasi, yang berpotensi menyebabkan ahli-ahli percaya terhadap cubaan untuk memastikan pemimpin tertentu kekal di jawatan tinggi.
Adakah PKR akan melaksanakan sistem pengundian perwakilan?
Bendahari PKR, William Leong berkata parti itu sedang melihat kepada mekanisme bagi menjadikan sistem pengundian dalaman lebih efisyen namun pada masa sama memastikan ia kekal demokratik.
Beliau berkata seperti mana-mana sistem, proses pemilihan PKR mempunyai kebaikan dan kelemahan, sambil menambah bahawa ia adalah tanggungjawab untuk memperbaiki kelemahannya.
“Kami sedang mencari jalan untuk memperbaiki hak demokrasi ahli-ahli dan menjadikan (proses pengundian lebih efisyen).
“Kami juga sedang mencari sistem yang akan mengukuhkan parti.
“Mengenai demokrasi, kami adalah (parti) pertama di negara ini dengan ‘satu ahli, satu undi’ (sistem). Namun terdapat kelemahan praktikal (untuk ini),’’ kata Leong kepada Scoop. Beliau enggan mengulas secara spesifik di peringkat ini.
Dalam pada itu, ditanya sama ada sebarang proses untuk mengubah mekanisme pengundian parti akan menyebabkan proses yang kurang demokrasi, Fuziah tidak mengulas.
Bagaimanapun, ditanya sama ada kemungkinan PKR akan melaksanakan sistem delegasi sama seperti Umno, Fuziah berkata: “Kami akan membuat pengumuman tidak lama lagi’’.
“Apa sahaja kajian yang dijalankan mengenai pemilihan parti, kita akan memastikan parti terus menegakkan prinsip dalam demokrasi.
“Itu salah satu prinsip yang menjadi panduan kami,” kata Fuziah ketika dihubungi.
Dari sayap pemuda parti itu pula, ketua komunikasi Nabil Halimi berkata memandangkan PKR adalah parti yang sedang berkembang, adalah penting untuk memastikan pemilihan parti dijalankan secara adil dengan cara yang terkawal dan mengekalkan semangat demokrasi.
Bagaimanapun, Nabil berkata sekiranya terdapat sebarang perubahan pada sistem pengundian, pemimpin parti perlu mencapai kata sepakat terlebih dahulu.
“Sebarang perubahan (kepada sistem pengundian) harus menjadi hala tuju strategik untuk memastikan ahli diperkasakan.
“Saya percaya pandangan Fuziah baru-baru ini mengenai perkara itu menunjukkan beliau mahu parti itu bergerak ke hadapan dan bertambah baik,” kata Nabil.
Ahli jawatankuasa eksekutif pusat, Raiyan Abdul Rahim juga menegaskan PKR sedang berusaha untuk mengkaji semula perlembagaan partinya, dan pemilihan dalaman hanyalah satu faktor yang sedang dipertimbangkan.
Beliau berkata, PKR juga sedang mempertimbangkan bagaimana ia boleh memperkasakan cawangan parti bagi memastikan perwakilan yang lebih baik dalam kalangan ahli akar umbi.
Namun begitu, Raiyan berkata, sejak penyertaannya dalam pemilihan PKR pada 2014, beliau menjalani proses yang bermula dengan mengundi di atas kertas, kemudian berkembang kepada pengundian elektronik dan perwakilan bahagian.
“Kami masih mahu menjadi demokratik, tetapi kami perlu realistik dan praktikal dari segi logistik dan aspek lain.
“Perbincangan yang diadakan setakat ini adalah untuk menjamin perwakilan yang lebih baik.
“Jika dirasakan undi perwakilan mewakili cawangan adalah lebih baik, ia adalah untuk memastikan lebih ramai ahli mempunyai suara secara langsung atau tidak langsung dalam proses itu.
“Jika anda bertanya pandangan peribadi saya, saya berbangga dengan PKR sebagai juara prinsip demokrasi. Bagi saya, enam jawatan teratas sepatutnya ‘satu ahli, satu undi, manakala jawatankuasa eksekutif pusat boleh mempunyai sistem perwakilan,” kata Raiyan ketika dihubungi.
Kita boleh memperbaiki perkara lain, bukan berkompromi pada ‘satu ahli, satu undi’
Sementara itu, Ahli Parlimen Pasir Gudang, Hassan Abdul Karim menegaskan PKR tidak boleh memansuhkan sistem ‘satu ahli, satu undi’ memandangkan sifatnya yang demokratik.
Bagaimanapun, beliau menegaskan perubahan tertentu boleh dibuat kepada proses pilihan raya semasa, terutama pada sistem pengundian dalam talian yang boleh terdedah kepada gangguan dan penipuan.
“Kembali kepada sistem di mana kita mengundi seperti yang kita lakukan dalam setiap pilihan raya lain yang dijalankan oleh Suruhanjaya Pilihan Raya. Letakkan undi kami di atas kertas,” kata Hassan kepada Scoop.
Ahli Parlimen kerajaan itu juga mengesyorkan presiden parti mengelak daripada melantik naib presiden dan jawatan kepimpinan parti negeri untuk memastikan prinsip demokrasi dipatuhi dan kronisme dielakkan.
“Jawatan naib presiden harus dipilih oleh ahli, bukan presiden. Jawatan kepimpinan negeri hendaklah diundi oleh bahagian masing-masing di setiap negeri.
“Ia bagaimanapun memerlukan pindaan kepada perlembagaan parti,” tambah Hassan.
Seorang lagi sumber kanan PKR berkata, sistem hibrid parti semasa yang mempunyai pengundian terus untuk jawatan tertinggi dan undi perwakilan untuk jawatankuasa eksekutif pusat adalah ideal.
Sumber itu berkata sebarang percubaan untuk memperkenalkan sistem undi perwakilan yang melibatkan cawangan parti itu boleh menyebabkan ketidakpercayaan terhadap keputusan pemilihan memandangkan hanya ada 2,000 cawangan PKR.
“Satu ahli, satu undi membezakan kami daripada parti lain.
“Kita mesti mempertahankan sistem pengundian ini sebagai simbol demokrasi dan pembaharuan.
“Adalah pelik untuk meninggalkan sistem ini selepas kita berjaya meletakkan Anwar dalam jawatan tertinggi negara,” tambah sumber itu. – 26 Oktober, 2024